De Duitse verkiezingen zijn voor Europa altijd van grote betekenis. Maar de campagne op weg naar 23 februari 2025 was lange tijd nogal saai en de uitkomst voorspelbaar. De coalitie van SPD, Grünen en FDP onder leiding van Olaf Scholz viel uiteen en CDU/CSU-spits Friedrich Merz zou op zijn sloffen winnen. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren waarom het toch ineens allemaal anders ging. Wat gebeurde er? En wie is Merz eigenlijk?

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

De CDU-chef is een buitenbeentje in de Duitse politiek. Dit jaar wordt hij 70, maar hij is pas drie jaar partijleider. Hij kwam al jong in de CDU-top, maar raakte op een zijspoor. De eerste kandidaat-Kanselier zonder regeringservaring sinds 1949. Een man uit de Helmut Kohl-jaren met de stijl en ideeën uit die tijd en een weinig originele eigen politieke koers.

Wil je Merz begrijpen, dan moet je drie dingen weten. Ten eerste het Sauerland kennen. Hij is bodenständig uit deze rurale regio van bossen, heuvels en meren met een klassiek-conservatieve boerenbevolking én ondernemende, ijverige familiebedrijven in ruimdenkende, oude Middeleeuwse stadjes.

Ten tweede de klassieke Duitse industrie en de nadruk in de politiek op 'ruim baan' voor bedrijven, export, financiën en ondernemerschap. Merz is er heel zijn leven enthousiast bepleiter van. Toen hij gefrustreerd de politiek verliet heeft hij daar ook zijn fortuin gemaakt.

Ten derde Merz' eerzucht. Hij hoorde bij 'de nieuwe generatie na Helmut Kohl'. Maar het drama van de CDU werd dat niet de jonge kerels die zichzelf als opvolger zagen, maar Angela Merkel de macht aan zich trok en door niemand ingehaald kon worden. Merz kon dit niet verkroppen, liep weg en pas toen Merkel zich terugtrok, probeerde hij drie keer achter elkaar haar post te veroveren. Dat lukte uiteindelijk in 2022.

Als CDU-leider valt hij op doordat hij niet opvalt met verrassende, toekomstgerichte politieke initiatieven. Hij is zo in elk geval voorspelbaar. Alles wat hij rond 2000 vond, vindt hij nog steeds. Zo werd hij vereenzelvigd met de discussie over de 'Leitkultur' bij de zorgen rond integratie en zelfs beroemd met zijn 'Bierdeckel', een bierviltje waarop elke Duitser zou kunnen uitrekenen wat hij de fiscus moest betalen. Merz werd de profeet van een helder, simpel belastingsysteem.

Met zulke klassiekers had hij de huidige campagne geruisloos kunnen winnen. Maar met een opvallend emotionele manoeuvre opende hij de doos van Pandora rond het migratiebeleid. Merz lijkt met zijn onbesuisde aanpak soms zijn eigen struikelblok. Onnodig joeg hij zelfs Angela Merkel tegen zich in het harnas.

En zo werd de verkiezingscampagne warempel toch nog spannend, met Merz door eigen toedoen in het defensief. Helmut Kohl vond de jonge Friedrich ooit een prima vent, maar geen scherp politiek denker: “Hij is een kind.”